So với BLHS 1999, tội hiếp dâm được quy định trong BLHS 2015 có nhiều sửa đổi để phù hợp với thực tiễn xã hội và đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm này trong giai đoạn hiện nay.
Theo quy định của BLHS 1999, hành vi xâm hại tình dục nạn nhân trái ý muốn ở tội hiếp dâm được thể hiện qua hành vi giao cấu. Theo khoa học pháp lý, giao cấu là hành vi nhằm mục đích thỏa mãn tình dục, tức là được thực hiện giữa chủ thể là nam giới đối với nữ giới.
Theo quy định tại điều 141 BLHS 2015, hành vi giao cấu không còn là hành vi duy nhất cấu thành tội hiếp dâm. Ngoài hành vi giao cấu còn quy định thêm “hành vi quan hệ tình dục khác”.
Điều 141. Tội hiếp dâm
1. Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc bằng thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.2.
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
a) Có tổ chức;
b) Đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh;
c) Nhiều người hiếp một người;
d) Phạm tội 02 lần trở lên;
đ) Đối với 02 người trở lên;
e) Có tính chất loạn luân;
g) Làm nạn nhân có thai;
h) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
i) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân từ 11% đến 45%;
k) Tái phạm nguy hiểm.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:
a) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
b) Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội;
c) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân 46% trở lên;
d) Làm nạn nhân chết hoặc tự sát.
4. Phạm tội đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.Phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 2 hoặc khoản 3 Điều này, thì bị xử phạt theo mức hình phạt quy định tại các khoản đó.
5. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Bình luận:
1. Khái niệm
Theo Điều 141 Bộ luật Hình sự 2015 thì Hiếp dâm là dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân.
2. Các yếu tố cấu thành tội hiếp dâm
2.1. Mặt khách quan
– Tội hiếp dâm là tội phạm có cấu thành hình thức (chỉ cần có dấu hiệu về mặt hành vi).
– Hành vi khách quan của tội phạm bao gồm:
“Dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân”.
- Dùng vũ lực: Là dùng sức mạnh về thể chất như vật ngã, đè, giữ tay, chân, bịt miệng, bóp cổ, đấm đá, trói, giằng xé quần áo,… của nạn nhân nhằm làm mất hoặc hạn chế khả năng phòng vệ, tự vệ, chống trả của nạn nhân;
- Đe dọa dùng vũ lực: Là dùng lời nói, cử chỉ, động tác nhưng chưa tác động vào người nạn nhân, nhưng làm cho nạn nhân hiểu rằng nếu kẻ tấn công không giao cấu được thì sẽ sử dụng vũ lực ngay tức khắc. Ví dụ như dọa giết, đe dọa gây thương tích,…
- Lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân: Là những trường hợp như nạn nhân đi một mình trong đêm vắng, đi một mình trong rừng,..
- Dùng thủ đoạn khác: Là những trường hợp người phạm tội đe dọa, khủng bố tinh thần, làm cho nạn nhân khiếp sợ, dùng thuốc mê, thuốc kích dục, say rượu hay các chất kích thích khác làm cho nạn nhân hạn chế hoặc mất khả năng chống cự;
- Giao cấu trái ý muốn của nạn nhân: Là việc thực hiện hành vi giao cấu nhưng không được sự đồng ý của nạn nhân hoặc hành vi giao cấu xảy ra không có ý muốn của nạn nhân vì họ đang trong trạng không thể hiện và biểu lộ được ý chí của họ.
– Tội phạm được coi là hoàn thành kể từ thời điểm có các hành động nhằm giao cấu mà không cần phải có căn cứ là đã giao cấu được hay chưa.
– Nếu người phạm tội mới thực hiện hành vi dùng bạo lực, đe dọa dùng bạo lực hoặc sử dụng các thủ đoạn khác để giao cấu trái ý muốn của nạn nhân, nhưng chưa kịp giao cấu vì những nguyên nhân ngoài ý muốn của người phạm tội như đã bị ngăn chặn thì phạm tội chưa đạt và họ vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự về tội hiếp dâm.
– Nếu người phạm tội tự ý nửa chừng chấm dứt tội phạm thì họ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội hiếp dâm, nhưng có thể bị truy cứu về các tội khác (nếu có đủ các yếu tố cấu thành) như: Làm nhục người khác, cố ý gây thương tích,…
Lưu ý: – Người bị hại phải là người từ đủ mười sáu tuổi trở lên. Trường hợp người bị hại dưới 16 tuổi thì không cấu thành tội này mà cấu thành tội hiếp dâm trẻ em.
2.2. Mặt chủ quan
– Người phạm tội thực hiện tội phạm này với lỗi cố ý.
2.3. Mặt khách thế
– Xâm phạm quan hệ nhân thân bao gồm: Sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của nạn nhân.
2.4. Chủ thể
- Người trực tiếp thực hiện tội phạm có thể là nam giới hoặc nữ giới.
- Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
- Đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự.
3. về hình phạt
Mức hình phạt của tội này được chia thành bốn khung, cụ thể như sau:
Khung một (khoản 2)
Có mức phạt tù từ hai năm đến bảy năm. Được áp dụng đối vối trường hợp phạm tội có đủ dấu hiệu cấu thành cơ bản của tội này nêu ở mặt khách quan.
Khung hai (khoản 2)
Có mức phạt tù từ bảy năm đến mười lăm năm. Được áp dụng đối với một trong các trường hợp phạm tội sau đây:
– Có tổ chức.
– Đối với ngưòi mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh (như thầy giáo đối với học sinh, thầy thuốc đối với bệnh nhân).
– Nhiều người hiếp một người (nếu không thuộc trường hợp có tổ chức). Được hiểu là trường hợp có từ hai người trở lên hiếp dâm một người. Cũng được coi là nhiều người hiếp dâm một người trong trường hợp có hai người trở lên bàn bạc với nhau là tất cả sẽ thay phiên nhau hiếp dâm một người, nhưng quá trình thực hiện tội phạm thì chỉ có một hoặc một số người đã thực hiện hành vi hiếp dâm (đây là dạng trường hợp đồng phạm giản đơn).
– Phạm tội nhiều lần. Được hiểu là trường hợp có từ hai lần phạm tội trở lên mà mỗi lần phạm tội này có đầy đủ các yếu tố cấu thành tội hiếp dâm. Đồng thời trong các lần phạm tội đó chưa có lần nào bị truy cứu trách nhiệm hình sự và còn trong thời hạn truy cứu trách nhiệm hình sự.
– Đối với nhiều người (tức từ hai người bị hại trở lên).
– Có tính chất loạn luân (nghĩa là hiếp dâm đối với người cùng dòng máu về trực hệ hoặc người có quan hệ ruột thịt như anh, chị, em cùng cha, mẹ, với anh, chị,- em cùng cha khác mẹ hoặc cùng mẹ khác cha).
– Làm nạn nhân có thai (phải có giám định của cơ quan y tế chuyên môn).
– Gây tổn hại cho sức khoẻ của nạn nhân mà tỷ lệ thương tật từ 31% đến 60%.
– Tái phạm nguy hiểm (xem giải thích tương tự ở tội giết người).
Khung ba (khoản 3)
Có mức phạt tù từ mười hai năm đến hai mươi năm hoặc tù chung thân. Được áp dụng đối với một trong các trường hợp phạm tội sau:
– Gầy tổn hại cho sức khoẻ của nạn nhân mà tỷ lệ thương tật từ 61% trở lên.
– Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội.
– Làm nạn nhân chết hoặc tự sát.
Khung bốn (khoản 4)
Có mức phạt tù từ năm năm đến mười lăm năm. Được áp dụng trong trường hợp hiếp dâm đối với người chưa thành niên từ đủ mười sáu tuổi đến dưới mười tám tuổi.
Ngoài việc bị áp dụng một trong các hình phạt chính nêu trên, tùy từng trường hợp cụ thể người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ một năm đến năm năm.
Xem thêm:
Tội mua giới mại dâm theo quy định Bộ luật Hình sự 2015.
Tội mua dâm người dưới 18 tuổi theo quy định Bộ luật Hình sự 2015.
Kiến thức luật chuyên hỗ trợ tư vấn pháp lý miễn phí. Nếu có vấn đề pháp lý cần được tư vấn, hỗ trợ hãy liên hệ với kiến thức luật để được hỗ trợ nhanh chóng. Trân trọng cảm ơn!